e-Konsultacja lekarska
L4 online

Zwolnienie L4 przysługuje objętemu ubezpieczeniem chorobowym pracownikowi, jeśli z powodu stanu zdrowia swojego lub bliskich nie jest on czasowo w stanie świadczyć swoich obowiązków. Niezdolność do wykonywania pracy, a także jej powód i czas trwania poświadcza lekarz na dokumencie e-ZLA. Po wprowadzeniu elektronicznego zwolnienia lekarskiego pojawiło się wiele udogodnień, w tym między innymi możliwość otrzymania e-zwolnienia online. Ubezpieczenie chorobowe uprawnia do wynagrodzenia bądź zasiłku chorobowego za czas niezdolności do pracy potwierdzony zwolnieniem lekarskim. Takie zaświadczenie automatycznie trafia do systemu ZUS w momencie wystawienia przez lekarza.

Co to jest e-zwolnienie lekarskie i komu przysługuje??

Zwolnienie lekarskie jest dokumentem wystawianym przez uprawnionego lekarza w przypadku stwierdzenia niezdolności pacjenta do świadczenia obowiązku pracy. Do niedawna obowiązywały w naszym kraju papierowe zwolnienia lekarskie, które pacjenci otrzymywali na specjalnych drukach i musieli dostarczać do pracodawcy w możliwie najkrótszym terminie. Cyfryzacja polskiej służby zdrowia to jednak wiele udogodnień zarówno dla pracowników, jak i ich pracodawców, lekarzy czy samego ZUS-u. Od 1 grudnia 2018 roku pacjentom nie są już wystawiane papierowe zwolnienia lekarskie, gdyż zostały zastąpione elektronicznymi. Podobnie odbyło się to w przypadku recept papierowych, które zastąpiły e-recepty. Elektronizacja ma na celu ułatwienie procedur związanych ze zwolnieniami chorobowymi. E-zwolnienie lekarskie to zatem po prostu zwolnienie L4 wystawione w formie elektronicznej, które stanowi usprawiedliwienie nieobecności w pracy chorego pracownika, a przy tym uprawnia go, po spełnieniu określonych ustawą warunków, do pobierania świadczeń chorobowych.

• E-zwolnienie lekarskie i związane z tym prawo do świadczenia chorobowego otrzymać mogą pacjenci, którzy przez odpowiedni czas objęci byli nieprzerwalnym ubezpieczeniem chorobowym, czyli opłacane mieli z tego tytułu obowiązkowe lub dobrowolne składki. Zwolnienie uzyskać można zarówno na siebie, jak i na członka rodziny wymagającego opieki. Podstawą do otrzymania zwolnienia L4 na siebie jest niezdolność do pracy wynikająca ze stanu zdrowia ubezpieczonego. Można również uzyskać zwolnienie na chorych członków rodziny, którzy wymagają opieki. Mowa nie tylko o chorych dzieciach, ale również chorym współmałżonku, rodzicach, czy też teściach. Możliwe jest również uzyskanie świadczenia na dziecko zdrowe do lat 8, któremu trzeba zapewnić opiekę w domu (np. w związku z zamknięciem przedszkola). W trakcie trwania L4 pacjent z zasady nie może pracować, ale w okresie tym skorzystać może z prawa do świadczenia chorobowego. Przysługuje mu wynagrodzenie chorobowe bądź zasiłek chorobowy. Świadczenie chorobowe wypłaca pracodawca lub ZUS.

Jak działa e-zwolnienie?

Elektroniczne zwolnienie lekarskie L4 to po prostu dokument cyfrowy, który zastąpił wcześniejsze zaświadczenia papierowe, niosąc tym samym za sobą pewne udogodnienia. Takie zwolnienie L4 automatycznie przesyłane jest do systemu, więc trafia bezpośrednio w momencie wystawienia do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, a także przesyłane jest do pracodawcy za pośrednictwem posiadanego przez niego profilu na Platformie Usług Elektronicznych ZUS. Zaletą takiego rozwiązania jest również brak konieczności podawania danych płatnika składek i innych danych do wystawienia zwolnienia – wystarczy numer PESEL pacjenta, a pozostałe informacje niezbędne do wystawienia L4 uzupełnią się automatycznie w systemie. E-zwolnienie nie musi być ponadto wystawiane podczas wizyty stacjonarnej – możliwe jest również L4 online, czyli wystawione po konsultacjach zdalnych z lekarzem.

Kto może wystawić e-zwolnienie L4?

Zwolnienie L4 może zostać wystawione objętemu ubezpieczeniem chorobowym pracownikowi po konsultacji z lekarzem. Do wystawienia e-zwolnienia uprawniony jest lekarz posiadający upoważnienie z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Może być to zarówno lekarz podstawowej opieki zdrowotnej (lekarz POZ), jak i lekarz specjalista. Zwolnienie lekarskie w uzasadnionym przypadku wystawić może także lekarz stomatolog, ponadto L4 ma możliwość wystawić pacjentowi również lekarz w szpitalu. Ważne, że zwolnienie lekarskie wystawiają nie tylko lekarze przyjmujący w ramach NFZ, ale również lekarze przyjmujący prywatnie, o ile oczywiście posiadają wspomniane upoważnienie z ZUS. Takie L4 nie musi być ponadto wystawiane podczas wizyty stacjonarnej – wraz z cyfryzacją polskiej służby zdrowia również zwolnienie L4 online stało się dozwolone. Z takiej opcji można skorzystać, gdy pacjent nie czuje się na siłach, by udać się do lekarza osobiście lub ma problem z rejestracją w przychodni od ręki.

Kiedy pacjent może ubiegać się o L4?

Zwolnienie L4 przysługuje osobom objętym ubezpieczeniem chorobowym przez określony ustawą czas, które z różnych powodów niezdolne są czasowo do świadczenia obowiązku pracy. E-zwolnienie uzyskać można wyłącznie po stwierdzeniu przez lekarza niemożności wykonywania obowiązków. By móc skorzystać ze świadczeń chorobowych, należy być nieprzerwanie objętym ubezpieczeniem chorobowym obowiązkowym przez 30 dni lub dobrowolnym przez 90 dni. Przepisy wyraźnie wskazują, że prawo do świadczeń chorobowych dotyczy tylko tych osób, które nie wykorzystały jeszcze w roku kalendarzowym przysługującego czasu zwolnienia. Są to 182 dni w przypadku własnej niezdolności do pracy (wyjątek – ciąża i gruźlica, wówczas pacjentowi przysługuje 270 dni zwolnienia w roku kalendarzowym). Jeśli chodzi o zwolnienie na dziecko, mowa o 60 dniach na chore dziecko do lat 14, a także 14 dniach na chore dziecko, które ma więcej niż 14 lat (lub 30 dni na niepełnoletnie dziecko niepełnosprawne powyżej 14 roku życia).

Zwolnienie lekarskie wstecz – czym jest?

Z reguły e-zwolnienie L4 wystawiane jest pacjentom z datą zgłoszenia się do lekarza lub z datą późniejszą, gdy na przykład po dniu badania przypadają dni wolne od pracy. W szczególnych przypadkach dopuszczalne jest jednak również zwolnienie L4 z datą wsteczną. Zdarza się, że pacjenci nie są w stanie umówić się na konsultację w dniu pojawienia się objawów choroby. Przykładem może być niezdolność pacjenta do zgłoszenia się do przychodni, w związku z nasilonymi dolegliwościami. Inną opcją są problemy z rejestracją, a te również nie są rzadkością. Pracodawca ma obowiązek przyjęcia L4 z datą wsteczną, choć w przypadku wątpliwości ma prawo weryfikacji, czy L4 wystawiono zgodnie z prawem.

Lekarz może wystawić pacjentowi zwolnienie L4 elektroniczne z datą maksymalnie 3 dni wstecz od zgłoszenia się na konsultację. Zwolnienie lekarskie wstecz musi mieć jednak uzasadnienie, czyli badanie pacjenta wyraźnie powinno wskazywać, że objawy wiązały się z niezdolnością do pracy już przed zgłoszeniem się do lekarza. Jeśli pacjent był w pracy nieobecny dłużej niż 3 dni przed konsultacją z lekarzem, nie będzie mu przysługiwało świadczenie chorobowe za pozostały okres, więc warto pilnować w tym przypadku terminów. Jeśli pacjentowi ciężko wyjść z domu lub umówić się stacjonarnie do lekarza, a termin 3 dni jego nieobecności w pracy w związku z chorobą dobiega końca, skorzystać może z zalet telemedycyny, w tym z teleporady czy konsultacji lekarskiej online. W tym przypadku nie trzeba wychodzić z domu ani rezerwować z wyprzedzeniem miejsca w kolejce, a na podstawie wywiadu lekarz również może pacjentowi wystawić e-zwolnienie online.

W przypadku zwolnienia lekarskiego wstecz istnieją pewne wyjątki. Jest nim e-zwolnienie lekarskie wystawiane przez psychiatrę. Jeśli lekarz psychiatra stwierdzi lub podejrzewać będzie u pacjenta zaburzenia psychiczne, które mogłyby ograniczać jego zdolność do oceny swojego postępowania, ma prawo do wystawienia L4 z dłuższym okresem wstecznym. W tym przypadku decyzja podejmowana jest przez lekarza psychiatrę indywidualnie.

Zwolnienie L4 w ciąży i na dziecko – co warto wiedzieć?

Kobiety będące w ciąży mają prawo do skorzystania ze zwolnienia lekarskiego, jeśli są ku temu wskazania lekarskie. Przesłanką do L4 w ciąży może być nie tylko stan stanowiący bezpośrednie zagrożenie dla dziecka bądź kobiety (np. powikłania ciąży), ale również stres niekorzystnie wpływający na ciężarną i dziecko, warunki pracy niedostosowane do ciąży, dokuczliwe objawy ciąży wpływające na samopoczucie przyszłej mamy, czy też choroby niezwiązane bezpośrednio z ciążą, które jednak stają się przyczyną niezdolności do pracy. W ciąży przysługuje 270 dni zwolnienia lekarskiego, co jednak nie musi być równoznaczne z tym, że pacjentka otrzyma zwolnienie L4 na całe 9 miesięcy swojej ciąży. Zazwyczaj L4 przedłużane są w miarę potrzeb w czasie wizyt kontrolnych. Świadczenie chorobowe w tym czasie wypłacane jest w wysokości 100% podstawy wymiaru składek.

Również rodzice mogą otrzymać L4 na dziecko w przypadku jego choroby. Zasiłek przysługuje ponadto w przypadku konieczności zapewnienia opieki dziecku zdrowemu do lat 8. Do świadczenia uprawniona jest zarówno objęta ubezpieczeniem chorobowym matka, jak i ojciec dziecka. Warunek otrzymania L4 na dziecko to brak w gospodarstwie domowym zdrowej osoby, która mogłaby w tym czasie zapewnić opiekę nad dzieckiem (wyjątek – opieka nad dzieckiem do lat 2). Zasiłek opiekuńczy na dziecko ma wysokość 80% podstawy wymiaru.

• Na chore dzieci do lat 14 przysługuje 60 dni zwolnienia w roku kalendarzowym (niezależnie od ilości posiadanych dzieci).
• Na chore dziecko, które ukończyło 14 lat, uzyskać można 14 dni zwolnienia w roku kalendarzowym, chyba że jest to niepełnoletnie dziecko niepełnosprawne – wówczas rodzic ma do wykorzystania 30 dni w roku kalendarzowym.
• Na zdrowe dziecko do lat 8 można otrzymać zasiłek w określonych przypadkach, gdy niezbędne jest zapewnienie dziecku opieki (np. zamknięcie przedszkola).

Ile jednorazowo może trwać zwolnienie L4?

Maksymalny czas jednorazowego zwolnienia lekarskiego nie jest określony. Zwolnienie L4 wystawia się na czas niezdolności pacjenta do pracy, co ustalane jest przez lekarza indywidualnie w każdym przypadku. Znaczenie ma między innymi przyczyna konieczności wzięcia L4. Maksymalnie w roku kalendarzowym pacjentom przysługują 182 dni zwolnienia. Inaczej sprawa wygląda w ciąży lub niezdolności do pracy spowodowanej gruźlicą – tu do wykorzystania jest w razie potrzeby nawet 270 dni w roku kalendarzowym. Jednorazową długość zwolnienia ustala lekarz. Ma on również prawo do przedłużenia zwolnienia na kolejny okres podczas wizyty kontrolnej, jeśli stwierdzi dalszą niezdolność pacjenta do pracy. Trzeba dodać, że jeśli pacjent przebywa w szpitalu przez dłuższy czas, zaświadczenia lekarskie zazwyczaj wystawiane są co 14 dni.

Zwolnienie lekarskie online – jak uzyskać zwolnienie L4 przez Internet?

Jeśli pacjent nie ma możliwości zgłosić się osobiście do lekarza, by otrzymać podczas stacjonarnej wizyty zwolnienie L4, może skorzystać z konsultacji z lekarzem na odległość. Szczególną popularnością cieszą się konsultacje lekarskie online, w wyniku których otrzymać można e-zwolnienie online. Oczywiście każdorazowo decyzję o ewentualnym zwolnieniu lekarskim i jego zasadności podejmuje specjalista, biorąc pod uwagę stan zdrowia pacjenta. Dopiero po konsultacji z chorym lekarze mogą bowiem stwierdzić niezdolność do pracy. W tym przypadku pacjent wypełnia specjalnie przygotowany formularz medyczny, w którym zgodnie ze stanem faktycznym odpowiada na pytania dotyczące swojego stanu zdrowia. W formularzu należy podać także swoje dane, w tym między innymi swój numer PESEL. Jeśli lekarz stwierdzi niezdolność pacjenta do świadczenia obowiązku pracy, wystawi mu L4 online. Tu trzeba jeszcze dodać, że korzystając z prywatnych konsultacji zdalnych z lekarzem, przed uzyskaniem ewentualnego zwolnienia L4 przez Internet, pacjent będzie musiał opłacić koszt usługi (konsultacji) prywatnej.

Zwolnienie lekarskie a różne formy zatrudnienia

Wcześniej wspomniano już, że zwolnienie L4 i prawo do świadczeń z nim związanych dotyczy wyłącznie osób, które przez określony w ustawie czas posiadały opłacane składki chorobowe. Nieco inaczej wygląda to w przypadku pracowników zatrudnionych na umowę na stałe, a inaczej w przypadku przedsiębiorców czy zleceniobiorców.

• Umowa o pracę -> Osoba zatrudniona na umowę o pracę automatycznie zgłaszana jest do ubezpieczenia chorobowego, gdyż w jej przypadku opłacanie składki jest obowiązkowe. Prawo do świadczeń chorobowych w tym przypadku pracownik nabywa po opłacaniu składki chorobowej przez minimum 30 dni.
• Przedsiębiorcy i zleceniobiorcy -> Osoby prowadzące własną działalność lub pracownicy zatrudnieni na umowę zlecenie podlegają dobrowolnej składce chorobowej, co oznacza, że mogą zdecydować się na jej opłacanie, ale nie muszą. Jeśli przedsiębiorca lub zleceniobiorca zdecyduje się dobrowolnie opłacać składki chorobowe, musi liczyć się z tym, że okres karencji w jego przypadku nie będzie wynosić 30 dni. Wymagane jest nieprzerwalne podleganie ubezpieczeniu przez 90 dni.

Zwolnienie lekarskie przysługuje również w niektórych przypadkach po ustaniu umowy zatrudnienia. Jeśli pacjent zachoruje w czasie nie późniejszym niż 14 dni od rozwiązania umowy o pracę, a jego niedyspozycja trwać będzie więcej niż 30 dni, także może skorzystać ze świadczenia chorobowego. W przypadku zachorowania na chorobę zakaźną L4 możliwe jest natomiast aż do 3 miesięcy od ustania zatrudnienia, o ile niedyspozycja trwać będzie ponad 30 dni.  

E-zwolnienie a powiadomienie pracodawcy

Kiedy obowiązywały zwolnienia papierowe, niezdolny do pracy pracownik miał obowiązek dostarczyć otrzymany od lekarza druk zwolnienia do pracodawcy i miał na to jedynie 7 dni. Stanowiło to duże utrudnienie, gdyż nie zawsze stan zdrowia chorego pozwalał na osobistą wizytę w firmie, przez co angażować trzeba było w tej kwestii bliskie osoby. Wprowadzenie e-zwolnień jest w tym przypadku ułatwieniem dla pacjentów, choć nie dla wszystkich.

Jeśli pacjentowi wystawione zostanie przez lekarza zwolnienie L4, zazwyczaj nie wymaga się już osobistego stawiennictwa u pracodawcy, by poinformować go o swojej nieobecności i przekazać dokument potwierdzający niezdolność do świadczenia obowiązków. Elektronizacja zwolnień lekarskich w tym przypadku nie oznacza jednak, że pracodawcy nie informuje się wcale o otrzymaniu L4. Wciąż obowiązek taki spoczywa na pracowniku i najlepiej zrobić to niezwłocznie. Nie trzeba jednak robić tego osobiście, co oznacza, że chory pracownik może skontaktować się ze swoim pracodawcą telefonicznie, czy też w innej dowolnej i akceptowalnej w danej firmie formie. Sama elektronizacja sprawia jednak, że dokument e-ZLA trafia bezpośrednio do ZUS, a w formie skróconej udostępniany jest również bezpłatnie płatnikowi składek poprzez profil PUE ZUS.

Są jednak wyjątki od wyżej wspomnianych zasad. Jeśli pacjent otrzyma od swojego lekarza wydruk e-ZLA, w związku z faktem nieposiadania przez pracodawcę konta PUE ZUS, będzie musiał zgłosić się z takim dokumentem do pracodawcy osobiście, podobnie jak odbywało się to jeszcze dotychczas. Nie każdy przedsiębiorca ma obowiązek posiadania profilu PUE. U pracodawców zgłaszających do ubezpieczeń mniej niż 5 osób założenie PUE ZUS jest dobrowolne. Niezałożenie profilu sprawi jednak, że pracodawca nie będzie miał dostępu do wielu udogodnień, w tym również do elektronicznych zwolnień lekarskich swoich pracowników. Jeśli zatem pracodawca chorego pacjenta nie posiada założonego konta PUE ZUS, wydruk e-ZLA wciąż należy mu dostarczyć, a chory ma na to 7 dni od momentu jego otrzymania.

Warto również wiedzieć, że tego typu recepta online najczęściej jest ważna przez 30 dni od daty jej wystawienia. Oczywiście i w tych przypadkach są pewne odstępstwa, co tyczy się zwykle poszczególnych grup leków. Antybiotyki np. można wykupić zaledwie w 7 dni od daty wystawienia e-recepty, a leki immunologiczne są do wykupienia przez 120 dni od daty wystawienia recepty. W razie jakichkolwiek wątpliwości ważność i stan realizacji e-recepty online można sprawdzić, logując się do swojego IKP.